Thượng tướng Lê Minh Hương, nguyên Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam vừa qua đời ngày 23/5 tại Hà Nội.
Ông Lê Minh Hương sinh năm 1936 tại tỉnh Hà Tĩnh. Ông đã từng là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, từng giữ chức Bộ trưởng Bộ Nội vụ sau là Bộ công an từ năm 1996 tới năm 2002.
Đài sonlavn.com đã hỏi chuyện phân tích gia tình hình Việt Nam từ Học viện Quốc phòng Australia, Carl Thayer, về cuộc đời và sự nghiệp của Thượng tướng Lê Minh Hương:
Carl Thayer: Ông Lê Minh Hương sinh năm 1936 tại tỉnh Hà Tĩnh. Ông vào tham gia hoạt động các mạng từ năm 1948 và sau đó đã nhanh chóng bước vào công tác tình báo. Ông cũng đã từng ở nước ngoài, có lẽ làm nhân viên tình báo, ở Nhật Bản và Ấn Độ.
Đến tận năm 1991 thì ông được vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Cũng trong năm đó, ông nhận chức Thứ trưởng Bộ Nội vụ. Trong các kỳ đại hội đảng lần thứ 8 và thứ 9, ông giữ vị trí trong Ban Chấp hành, đồng thời được bầu vào Bộ Chính trị. Năm 1996 ông được bầu làm Bộ trưởng Bộ Nội vụ.
Thế nhưng 5 năm và 8 tháng sau thì đơn tái đề cử ông đã bị Quốc hội bác bỏ và ông về hưu từ chức vụ Bộ trưởng Bộ Công an.
sonlavn.com:Như vậy có thể nói ông Lê Minh Hương từng là nhân vật quan trọng và có quyền lực trên trường chính trị ở trong nước?
Carl Thayer: Đúng như vậy. Tiểu sử của ông có nhiều quãng thời gian và nhiều điểm khó xác định nhưng được biết là ông đã từng phụ trách Cục tình báo, một tổ chức mà các hoạt động không được công khai.
Trong thời gian biệt phái sang Bộ Ngoại giao, ông đã chịu trách nhiệm thu thập và phân tích thông tin từ nước ngoài để giúp xây dựng chính sách ngoại giao của Việt Nam. Còn những chức vụ chính thức mà ai cũng biết như là Thứ trưởng, rồi Bộ trưởng Bộ Công an đều là những chức vụ quan trọng. Và tất nhiên vị trí trong Bộ Chính trị là một vị trí hết sức cao cấp trong bộ máy quyền lực của Việt Nam.
sonlavn.com:Có thể đánh giá ông là một nhân vật cấp tiến hay bảo thủ?
Carl Thayer: Từ góc độ nội vụ, ông Lê Minh Hương dường như là một nhân vật mà người ta liệt vào hàng bảo thủ. Ông đã thường xuyên phát biểu chống lại việc diễn biến hòa bình và đe dọa của quá trình này đối với Việt Nam. Ông cũng chủ trương đấu tranh chống các tệ nạn xã hội và nạn tham nhũng thế nhưng thực chất ông không có biện pháp xử lý hiệu quả các cán bộ tham nhũng. Những bài phát biểu, diễn văn của ông tuy vậy đầy những lời lẽ chống lại tham nhũng và chống diễn biến hòa bình.
sonlavn.com:Quan hệ của ông với các ủy biên Bộ chính trị khác là như thế nào?
Carl Thayer: Trong đại hội đảng cuối cùng mà ông Lê Minh Hương tham dự, ông đã hình thành một nhóm khoảng 5 ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng có khuynh hướng bảo thủ, là những người xuất thân từ ngành an ninh. Ông Hương thế chỗ ông Bùi Thiện Ngộ, người rời chức vụ Bộ trưởng Công an vì lý do sức khỏe. Ông được phong chức Thượng tướng năm 1998 khi ông Lê Khả Phiêu còn giữ vị trí Tổng Bí thư, cho thấy quan hệ thân cận giữa hai ông.
sonlavn.com:Ông có nhận xét thế nào về quá trình hoạt động của ông Lê Minh Hương?
Carl Thayer: Cũng giống như nhiều người xuất phát từ ngạch tình báo, có nhiều điểm còn chưa rõ trong cuộc đời hoạt động của ông Lê Minh Hương. Thế nhưng đối với những gì đã được công khai chính thức thì ông đã có một sự nghiệp kéo dài, nhất là thời gian gần 6 năm giữ chức Bộ trưởng Công an.
Thế nhưng cần chú ý tới một điểm là chỉ sau khi được bầu lại vào Bộ Chính trị trong đại hội 9 của Đảng Cộng sản Việt Nam một thời gian ngắn, ông đã bị Quốc hội bất tín nhiệm. Điều đó đã làm nảy sinh những đồn đoán rằng lý do có lẽ là vì ông đã không làm đủ trách nhiệm trong vụ án Năm Cam. Trong những năm cuối 1990 ông cũng đã bị cáo buộc là làm ngơ trước những sai phạm có tính chất tham nhũng xung quanh một ủy viên Bộ Chính trị khác là ông Phạm Thế Duyệt, lúc đó là Bí thư Thành ủy Hà Nội.
sonlavn.com:Vậy có thể nói vụ Năm Cam là một trong những lý do chính khiến cho ông Lê Minh Hương bị mất chức?
Carl Thayer: Vâng, đúng như vậy. Một số nguồn tin ngoại giao và nhà báo quốc tế vào thời điểm đó nhận xét rằng việc một người không phải là công an chuyên nghiệp được đưa vào thay thế ông Lê Minh Hương cho thấy điều gì đó đã xảy ra. Có thể Bộ này đã mang điều tiếng về tham nhũng, và vì thế ông Lê Minh Hương phải chịu trách nhiệm cá nhân.
sonlavn.com:Liệu việc ông Lê Minh Hương không được Quốc hội tín nhiệm cho giữ chức Bộ trưởng có phải là chỉ dấu cho thấy cam kết của chính phủ Việt Nam trong việc chống tham nhũng?
Carl Thayer: Thực ra theo tôi đây là chỉ dấu rằng trong một vài trường hợp Quốc hội Việt Nam có thể đưa ra những quyết định độc lập, cho dù đại đa số đại biểu Quốc hội cũng là đảng viên. Chuyện Quốc hội bỏ phiếu chống quyết định của Ban Chấp hành ít khi xảy ra nhưng nó cũng chứng tỏ sức mạnh tiềm ẩn của một Quốc hội khi các đại biểu nhất trí về một việc gì đó.
